Suối Nguồn (The Fountainhead)

VI. “Chuck: Tại sao lại không phải là một con chuột xạ? Tại sao con người lại cứ tưởng tượng rằng anh ta cao siêu hơn một con chuột xạ? Sự sống tồn tại trong mọi sinh vật nhỏ bé trên đồng ruộng và trong rừng sâu. Cuộc sống ca mãi những nỗi buồn phiền bất tận. Một nỗi buồn phiền cũ rích. Một bài ca của những bài ca. Chúng ta không hiểu - nhưng ai quan tâm đến việc có hiểu hay không ấy? Chỉ có những nhân viên kế toán hay những bác sĩ chữa chân mới quan tâm. Và cả những người đưa thư. Chúng ta chỉ yêu. Điều bí ẩn ngọt nào của Tình Yêu. Tất cả chỉ có vậy. Hãy cho tôi tình yêu và tống tất cả những nhà triết học của anh và ống khói. Khi Mary nhặt con chuột xạ không tổ ấm về, trái tim cô mở toang cho cuộc sống và tình yêu ùa vào. Chuột xạ có thể cho những bộ lông tốt để làm giả lông chồn, nhưng đó không phải là điều cốt yếu. Cuộc sống mới là điều cốt yếu." "Jake: (chạy vội vào): Nào, các vị, có ai có con em in ảnh George Washington không?" "Hạ màn." Ike đóng sập quyển bản thảo lại và hít một hơi dài. Giọng anh khản đặc sau hai tiếng đồng hồ đọc to và anh đã đọc liền một hơi dài phần cao trào của vở kịch. Anh nhìn khán giả của mình, nhếch mép cười như chế giễu bản thân, lông mày nhướng lên một cách tự mãn, nhưng ánh mắt anh lại khẩn nài. Ellsworth Toohey vừa ngồi bệt trên sàn vừa cà xương sống vào một cái chân ghế và ngáp dài. Gus Webb đang nằm giữa sàn, bụng úp xuống và chân tay dang ra. Anh ta lật người lại. Lacelot Clokey, một nhà báo nước ngoài, với tay lấy ly whiskey pha sô-đa của mình và uống nốt. Jules Fougler, nhà phê bình kịch mới của tờ Ngọn cờ, ngồi yên không nhúc nhích; ông đã không nhúc nhích trong suốt hai tiếng đồng hồ. Cô chủ nhà Lois Cook giơ hai tay lên, vặn vẹo, ròi duỗi thẳng, và nói: "Ôi Chúa ơi, Ike, vở kịch quá tệ." Lancelot Clokey lè nhè: "Lois, cô bé ơi, cô để chai rượu gin của cô ở đâu rồi? Đừng có bủn xỉn thế chứ. Cô là chủ nhà tệ nhất mà tôi từng biết." Gus Webb nói: "Tôi chẳng hiểu được văn chương. Nó không sinh lợi và chỉ tốn thời gian vô ích. Đám nhà văn rồi sẽ bị thanh lý hết." Ike cười ré lên: "Thật bốc mùi, phải không?" Anh vung vẩy tập bản thảo: "Siêu bốc mùi. Thế các vị nghĩ tôi viết nó cho ai? Cứ thử chỉ cho tôi xem ai có thể viết một thứ tởm lợm hơn thế này xem nào? Các vị sẽ không bao giờ được nghe một vở kịch nào dở hơn thế nào trong đời các vị." Đây không phải một cuộc họp chính thức của Hội Nhà văn Mỹ, mà là một buổi gặp mặt không chính thức. Ike đã mời một số bạn bè đến nghe tác phẩm mới của anh. Ở tuổi hai mươi sáu, anh đã viết mười một kịch bản, nhưng chưa có vở nào được dựng. "Anh nên từ bỏ sân khấu đi, Ike" Lancelot Clokey nói. "Viết lách là một nghề nghiêm túc và không phải thằng vô sỉ nào muốn thử cũng được." Đây là tuần thứ mười cuốn sách đầu tay của Lancelot Clokey - cuốn sách thuật lại những chuyến thám hiểm của ông ở nước ngoài - nằm trong danh sách những sách bán chạy nhất. "Tại sao lại không nào, Lance?" Toohey dài giọng một cách mơn trớn. "Được rồi," Clokey ngắt lời "được rồi. Cho tôi một ly." "Quá dở," Lois Cook nói, ngả đầu uể oải từ bên này sang bên kia. "Nó dở một cách thậm tệ. Nó dở đến mức nó lại trở nên tuyệt vời." "Thật là ngớ ngẩn," Gus Webb cất tiếng. "Sao mình lại đến đây cơ chứ?" Ike liệng tập bản thảo và lò sưởi. Nó đập vào tấm lưới chắn lò sưởi và rơi úp xuống sàn; những trang giấy mỏng nhàu nát mở toang. "Nếu như Ibsen[115] có thể viết kịch được, thì tại sao tôi lại không thể cơ chứ?" Ike hỏi. "Ông ta giỏi giang còn tôi thì chẳng ra gì, nhưng đấy chẳng phải là một lý do đủ sức thuyết phục." "Thường thì như thế chưa đủ." Lance Clokey nói. "Dù vậy, anh vẫn chẳng ra gì." "Khỏi cần ông nói ra. Tôi đã nói trước rồi." "Đây là một vở kịch vĩ đại." Một giọng nói cất lên. Đó là một giọng mũi, chậm rãi và chán nản. Giọng nói này cất lên lần đầu tiên trong buổi tối hôm đó, và mọi người đều quay về phía Jules Fougler. Một họa sĩ vẽ truyện tranh đã có lần vẽ một bức biếm họa nổi tiếng cho Jules Fougler; bức họa có hai vòng tròn võng xuống, một vòng tròn to và một vòng tròn nhỏ: vòng tròn to là cái bụng, còn vòng tròn nhỏ là cái môi dưới của ông. Ông mặc một bộ vét vừa vặn, màu mà ông đã từng mô tả là màu "merde doie[116]." Ông luôn đeo găng tay, và mang theo một cái gậy. Ông là một nhà phê bình kịch có tiếng. Jules Fougler giơ cây gậy ra, dùng cái ngoắc trên tay cầm móc vào tập bản thảo và kéo lê nó trên sàn về phía chân mình. Ông ta không nhặt nó lên, mà nhìn xuống tập bản thảo và lặp lại: "Đây là một vở nhạc kịch vĩ đại." "Tại sao?" Lance Clokey hỏi. "Bởi vì tôi nói như vậy." Jules Foughler trả lời. "Ông đang đùa đấy à, Jules?" Lois Cook hỏi. "Tôi không bao giờ đùa." Jules Foughler nói. "Điều đó thật thô bỉ." "Lúc nào diễn buổi ra mắt thì gửi cho tôi vài vé." Lancelot Clokey châm chọc. "Tám đàn ông la tám mươi xu cho hai ghế buổi diễn ra mắt." Jules Foughler nói. "Đây sẽ là vở kịch thành công nhất của mùa diễn năm nay." Jules Foughler quay lại và thấy Toohey đang nhìn mình. Toohey mỉm cười nhưng không phải nụ cười vô vị hay vô ý; mà là nụ cười đồng tình về một việc mà ông coi là thực sự nghiêm túc. Ánh mắt của Foughler mang vẻ khinh khỉnh khi nhìn những người khác, nhưng nó giãn ra đôi chút khi nhìn Toohey. "Sao ông không vào Hội Nhà văn Mỹ, Jules?" Toohey hỏi. "Tôi theo chủ nghĩa cá nhân," Foughler nói. "Tôi cóc tin vào các loại hiệp hội. Mà điều đó có cần thiết không nhỉ?" "Không, chẳng có gì là cần thiết cả," Toohey nói một cách vui vẻ. "không cần thiết với ông, Jules. Tôi chẳng có gì để giáo huấn ông cả." "Điều làm tôi thích ông, Ellsworth, là tôi chẳng bao giờ cần phải giải thích bản thân mình với ông cả." "Vớ vẩn nào, sao lại là giải thích cái gì ở đây? Sáu chúng ta cùng một hội mà." "Năm thôi," Foughler nói "Tôi không thích Gus Webb." "Sao lại không?" Gus hỏi. Anh không thấy bực mình. "Bởi vì anh ta không chịu rửa tai," Foughler trả lời, cứ như là câu hỏi là của một người thứ ba. "Ồ, ra là thế." Gus nói. Ike đã đứng dậy, nhìn chằm chằm vào Foughler, không chắc là mình có nên thở hay không. "Ông thích kịch bản của tôi ư, ông Foughler?" Cuối cùng anh cất tiếng hỏi, giọng rất nhỏ. "Tôi chưa nói là tôi thích nó," Foughler lạnh lùng đáp lại. "Tôi nghĩ là nó bốc mùi. Đó là lý do tại sao nó tuyệt vời." "Ồ," Ike nói, Anh phá lên cười. Anh dường như trút được một gánh nặng. Anh nhìn một vòng các gương mặt trong phòng, một cái nhìn có ẩn niềm hãnh diện chiến thắng. "Thế đấy," Foughler nói, "Anh viết kịch vì cái gì thì tôi phê bình cũng vì cái ấy. Động cơ của chúng ta y hệt nhau." "Anh thông minh lắm, Jules." "Xin ông đấy, ông Foughler." "Ông rất thông minh và là thằng vô lại đỏm dáng nhất trên trái đất này, ông Foughler." Foughler lật mấy trang bản thảo dưới chân bằng đầu của cây gậy. "Anh đánh máy tệ quá, Ike." Ông ta nói. "Quỷ tha ma bắt. Tôi không phải là người chuyên đánh máy tốc ký. Tôi là một nghệ sĩ sáng tạo." "Khi nào kịch công chiếu, anh sẽ đủ tiền để thuê một cô thư ký đấy. Tôi buộc phải ca ngợi vở kịch này - kể cả chỉ để ngăn anh không hành hạ cái máy chữ như thế này nữa. Máy chữ là một công cụ tuyệt vời và không nên bị hành hạ." "Được rồi, Jules," Lancelot Clokey nói, "thế là rất dí dỏm và thông minh, và ông rất là phức tạp và xuất sắc. Nhưng nói thực đi, tại sao ông muốn ca ngợi cái đống phân này?" "Bởi vì nó là đống phân, như cách anh gọi nó." "Anh chẳng lô-gíc chút nào, Lance ạ" Ike nói. "Nói chung là anh chẳng lô-gíc tí nào. Viết một vở kịch hay và được người ta ca tụng nó thì dễ ợt. Bất cứ ai đều có thể làm được điều đó. Bất cứ ai có tài năng - và tài năng chỉ là chuyện tình cờ bẩm sinh. Còn viết một đống phân mà vẫn được ca ngợi - đấy, anh cứ thử làm được thế đi." "Anh ấy đã làm rồi đấy thôi" Toohey nói. "Đó chỉ là vấn đề ý kiến của mỗi người," Lancelot Clokey nói. Anh ta dốc ngược cái y đã cạn vào miệng và nuốt ực cục đá cuối cùng. "Ike hiểu biết nhiều hơn anh đấy, Lance ạ" Jules Foughler nói. "Cậu ấy đã chứng tỏ cậu ấy là một nhà tư tưởng thực sự đấy - qua cái diễn văn nho nhỏ vừa rồi. Cái đó vô tình còn hay hơn cả cái vở kịch của cậu ta." "Tôi sẽ viết vở kịch tiếp theo của tôi về điều ấy" Ike nói. "Ike đã tuyên bố động cơ của cậu ấy," Foughler tiếp tục. "Và đấy cũng là động cơ của tôi. Và của cả anh nữa, Lance. Anh cứ kiểm chứng trường hợp của tôi, nếu thích. Một nhà phê bình nhận được cái gì nếu anh ta tán dương một vở kịch hay? Chẳng được bất cứ cái gì cả. Nhà phê bình lúc đó chẳng khác gì một thằng bé đưa tin danh giá giữa tác giả và công chúng. Cái việc ấy thì có lợi gì cho tôi? Tôi chán ngấy mấy thứ đó. Tôi có quyền mong muốn áp đặt quan điểm của tôi lên công chúng. Nếu không, tôi sẽ rất bực mình - mà tôi thì chẳng tin vào sự bực mình. Nhưng nếu một nhà phê bình có thể tạo được sự tán dương ột vở kịch hoàn toàn chẳng có giá trị gì - chà, anh cũng nhận ra sự khác nhau rồi đấy! Vì thế, tôi sẽ phải làm cho nó thành công - mà vở kịch của anh tên là gì ấy nhỉ, Ike?" "Không phải việc của mày." "Anh nói gì cơ." "Đó là tên của vở kịch." "Ồ, ra thế. Vì thế, tôi sẽ làm cho vở Không Phải Việc Của Mày thành công lớn." Lois Cook cười phá lên. "Các vị cứ làm mọi chuyện ầm ỹ cả lên," Gus Webb nói trong lúc nằm thẳng đờ, tay bắt chéo sau đầu. "Bây giờ nếu anh muốn xem xét trường hợp của anh, Lance," Foughler tiếp tục. "Một nhà báo nhận được cái gì khi đưa tin những sự kiện xảy ra trên thế giới? Công chúng đọc về đủ loại khủng hoảng trên thế giới, anh phải may lắm thì mới được họ để mắt tới tên của anh trên đầu bài viết. Thế mà anh thì có tài ngang với bất cứ một vị tướng hay đô đốc hải quân hay ngài đại sứ nào. Anh có quyền làm ọi người biết đến anh. Vì thế, anh đã làm một việc rất khôn ngoan. Anh đã viết một tuyển tập tuyệt vời về toàn những thứ nhảm nhí - phải đấy, toàn những thứ nhảm nhí - nhưng lại hợp đạo đức. Một cuốn sách khôn ngoan. Những thảm họa thế giới chỉ làm nền cho cái nhân cách nhỏ mọn ô trọc của anh. Nào là Lancelot Clokey đã say khướt thế nào trong một cuộc hội nghị quốc tế. Nào là những người đẹp nào đã ngủ với Lancelot Clokey trong một cuộc xâm lược. Nào là Lancelot Clokey đã bị táo tỏng thế nào ở một nơi đang chết đói. Thế đấy, tại sao lại không nhỉ, Lance? Nó đi lọt đấy chứ. Ellsworth đã thổi nó thành công, phải vậy không?" "Công chúng đánh giá cao những thứ liên quan đến lợi ích của con người," Lancelot Clokey nói và giận dữ nhìn vào cái cốc của mình. "Ồ, thôi đi, Lance!" Lois Cook la lên. "Anh đang diễn với ai ở đây thế? Anh biết thừa rằng nó chẳng liên quan gì đến lợi ích con người, chỉ hoàn toàn nhờ vào Ellsworth Toohey thôi." "Tôi không quên những gì tôi nợ Ellsworth," Clokey nói một cách bực dọc."Ellsworth là bạn tốt nhất của tôi. Tuy nhiên ông ấy cũng chẳng thể làm nó thành công nếu ông ấy không có trong tay một cuốn sách hay." Tám tháng trước, Lancelot Clokey cũng đứng trước Ellsworth Toohey với một bản thảo trên tay, giống như Ike lúc này đang đứng trước Fougler. Anh ta đã không thể tin được là Toohey nói với anh rằng quyển sách của anh sẽ dẫn đầu danh sách những sách bán chạy nhất. Nhưng việc hai trăm ngàn cuốn sách bán hết sạch đã làm cho Clokey không còn khả năng nhận biết sự thật dưới bất kỳ hình thức nào. "Hừm, ông ấy cũng thành công với cuốn Viên sỏi mật dũng cảm." Lois Cook nói một cách điềm tĩnh, "Chưa bao giờ có một thứ rác rưởi hơn thế được viết ra. Tôi biết rõ điều đó. Nhưng ông ấy vẫn thành công." "Và suýt mất việc vì nó." Toohey nói một cách lãnh đạm. "Cô làm gì với lũ rượu của cô thế, Lois?" Clokey ngắt lời. "Cô để dành rượu để tắm đấy à?" "Được rồi, anh sâu rượu." Lois Cook nói và uể oải đứng lên. Cô lê chân ngang qua căn phòng, vừa đi vừa nhặt một chiếc ly uống dở của ai đó ở dưới sàn lên; cô uống nốt rồi bước ra ngoài và mang vào một loạt những chai rượu đắt tiền. Clokey và Ike vội vã đến rót rượu vào ly. "Tôi nghĩ rằng cô không công bằng với Lance, Lois ạ" Toohey nói. "Tại sao anh ấy lại không thể viết một cuốn tự truyện chứ?" "Bởi vì cuộc sống của anh ta không đáng sống, chưa nói gì đến chuyện đưa lên sách." "Ồ, nhưng đó chính là lý do tại sao tôi làm cho nó bán chạy." "Ông đang nói với tôi đấy à?" "Tôi muốn nói với một ai đó."