Cuộc sống ở nhà máy những năm 80

Biên tập: Sabi Beta: Qin Zồ Sáng sớm, ánh mặt trời ấm áp xuyên qua khung cửa sổ thủy tinh, tà tà chiếu bóng xuống giường đơn bên cửa sổ. Kiểu dáng giường gỗ có phần mộc mạc nhưng chất lượng lại vô cùng vững chắc. Tôn Biền lôi chiếc chăn hoa chỉ có vỏ chứ không có ruột bông, vốn dĩ có màu xanh dương nhưng bị giặt đến mức bạc phếch ra đắp lên mắt. Cô nhắm mắt lại lầm bầm: “Còn sớm thế mà ai lại sang đây kéo rèm lên vậy chứ?” Còn chưa nói hết câu thì đã nghe tiếng quát quen thuộc từ cửa phòng: “Mau dậy đi, con gái bao lớn còn nằm ỳ ra đó hả?” Tôn Biền gạt chăn đắp trên đầu ra, xoay mặt ra cửa trả lời người phụ nữ đeo tạp dề, đầu uốn tóc lọn nhỏ hợp mốt xinh đẹp: “Mẹ à, giờ còn đang nghỉ hè, hiếm khi được ngày nghỉ không có bài tập, mẹ để con sống sung sống sướng một thời gian không được à?” “Sung sướng á? Từ lúc xem kết quả thi xong thì con khác gì ngựa thoát cương, vẫn chưa đủ sướng hả? Mau dậy ăn sáng đi, chỉ còn chờ mình con thôi đó.” Tôn Biền nghe thế, lập tức cong người ôm chăn dúi đầu vài cái trên giường, sau khi khiến cái đầu tổ quạ càng thêm bù xù thì cô mới bất đắc dĩ bò dậy. Giẫm chân lên dép lê hà một hơi, Tôn Biền đi ra khỏi phòng mình, vừa vào phòng khách là đã thấy em trai và bố đã ngồi cạnh chiếc bàn ăn xếp hình tròn. Bố Tôn có vóc dáng cường tráng, làn da ngăm đen, khuôn mặt chữ điền với hàng mày rậm, mang đặc trưng tướng mạo của đàn ông phương Bắc. Ông đang nghiêng người điều chỉnh radio đặt trên bàn học. Đó là một chiếc radio hiệu Hồng Đăng đã dùng được mười mấy năm, nhưng nhờ có người chuyên tâm bảo dưỡng nên đến giờ nó vẫn đẹp như xưa chẳng thấy cũ đi. Vỏ kim loại màu đen được lau chùi sạch sẽ sáng bóng, dù là trong khe hay từng cái nút vặn trên vỏ cũng không có tý bụi nào. Nhìn con gái tóc tai bù xù đi ra, bố Tôn cũng chỉ liếc qua mà không nói gì. Ông tiếp tục vân vê xoay qua xoay lại nút dò đài, trong âm thanh rè rè tìm kiếm tần số kênh mà mình muốn nghe. Bên cạnh bố Tôn là thằng nhóc mập, cũng mày rậm mắt to nhưng khuôn mặt có hơi tròn, cu cậu quay đầu lại, âm thầm nháy mắt ra hiệu với Tôn Biền. Cái dáng vẻ kỳ cục ấy khiến cô không kìm được mà bật cười. Đang lúc mẹ Tôn bưng rau xào ra nghe thấy liền trừng mắt nhìn: “Tóc tai như con điên, còn không mau đi sửa sang lại.” Đi ra theo từ sau lưng mẹ, Tôn Tuấn còn bưng đĩa dưa muối trên tay cười hiền: “Nước ấm cho em ổn rồi, tranh thủ còn nóng đi rửa mặt nhanh đi.” Tôn Biền lập tức cám ơn anh cả, hai ba bước vọt đến gần nhà bếp trong ánh mắt giận dữ của mẹ. Hiện tại căn hộ gia đình cô sinh sống chỉ có một vòi nước ở trong bếp. Bình thường nếu cả nhà muốn rửa mặt thì phải dùng chậu tráng men lấy nước, sau đó bưng ra chỗ tiếp giáp giữa phòng khách và nhà bếp, có một khu vực nhỏ để làm. Rửa mặt cấp tốc rồi nhanh chóng chỉnh trang đầu tóc tổ quạ, cô lấy ít kem dưỡng da Hữu Nghị nằm trong lọ sứ trắng trên giá bồn rửa ra bôi lên mặt. Tôn Biền vừa đi về phía bàn ăn vừa thoa đều kem. Mẹ Tôn tháo vát đã chia đều cháo loãng để nguội cho mọi người trong nhà. Bố Tôn đã chỉnh xong radio, đang cầm trên tay cốc sứ in mấy chữ đỏ lớn “Vì dân phục vụ”. Trong khi đó, hai cậu con trai của ông ngậm lấy bánh bột ngô, húp cháo thổi phù phù. Nếu không phải ngày Tết thì đồ ăn trên bàn cơm của cả nhà quanh năm như một, chỉ có chút cải xào rồi rau củ các loại hầm theo mùa. Sau khi nông thôn bắt đầu thực hiện biện pháp giao khoán tới hộ1, việc ăn no đã không còn là vấn đề khó khăn trong thời đại này. Nhưng nếu muốn ăn ngon thì vẫn là chuyện chẳng hề đơn giản. Tôn Biền vừa ngồi xuống đã cảm nhận được anh trai lặng lẽ dùng cùi chỏ huých mình mấy lần. Vừa xoay sang thì thấy anh nháy mắt về phía này. Thuận theo ánh mắt nhìn lên bàn ăn thì thấy… nộm dưa muối? Anh cả bảo cô nhìn thứ này để làm gì? Thấy ánh mắt hoài nghi không hiểu lòng mình, Tôn Tuấn không thể không tiếp tục nhìn Tôn Biền nháy mắt liên tục. Cậu muốn em gái biết rằng dưa muối hôm nay đã được trộn thêm tới nửa thìa canh dầu mè đấy. Thơm thế rồi mau ăn vài miếng đi, không là bị thằng nhóc xấu xa kia xử hết đấy. Ngay khi cậu đang nháy mắt với em gái thì mũi Tôn Ký hít hà vài cái, ngay tức khắc hai mắt sáng lên, đưa thẳng đũa đến đĩa dưa muối trộn dầu mè. Tôn Tuấn thấy vậy, cũng chẳng còn lo ra hiệu nữa mà vội vàng cướp đi. Lúc này Tôn Biền cũng gắp dưa muối lên, ngửi thấy mùi dầu mè thì hiểu ngay lý do vừa nãy anh nháy mắt ra hiệu. Vào thời đại này, dùng hạt mè để ép ra dầu là một việc vô cùng quý giá. Phòng bếp nhà Tôn Biền có hai bình dầu mè xay nhỏ do nhà máy điện phát quà mừng Tết cho nhân viên. Mẹ Tôn quý lắm, chỉ khi nào trộn với đồ ăn thì mới dùng một chút xíu. Hiểu ra rồi, cô lấy làm dở khóc dở cười, trong lòng tự nhủ cám ơn anh cả. Nhưng mà có phải anh đã quên một điều rồi chăng… em gái của anh không thích ăn dầu mè. Với hộ gia đình nuôi ba đứa con như bố Tôn thì không mấy khi có cơm thừa cả. Nhất là khi trong nhà còn có hai thằng nhóc mười mấy tuổi. Về cơ bản mẹ Tôn làm bao nhiêu thì chúng nó có thể ăn bấy nhiêu, sức ăn được xác định dựa trên lượng gạo mẹ cho vào nồi. Trong âm thanh lanh lảnh của người dẫn chương trình trong radio, cả nhà Tôn Biền đã dùng xong bữa sáng. Sau khi xong bữa, Tôn Biền giúp mẹ thu dọn bàn ăn. Thấy có người hỗ trợ, mẹ Tôn liền để bát đũa xuống rồi đi về phòng ngủ. Chưa được vài phút sau, bà ăn bận chỉnh tề vội vàng ra ngoài, đứng ở cửa vừa cúi xuống mang giày sandal, vừa nói với người ở trong phòng: “Tiểu Phương hôm nay phải vào nội thành có việc, em sang thay ca sớm. Thúc Minh, tối anh nhớ về nhà sớm nhé, hôm nay bên nhà mẹ em sẽ ghé thăm.” Nói đoạn, mang giày xong, mẹ Tôn ngẩng đầu nhìn mấy đứa con của mình: “Hôm nay bọn con cũng không được chạy đi đâu lung tung. Nhớ ở nhà chờ bà ngoại và các cậu dì đến đấy.” Bà vừa nói hết câu thì cậu con út lập tức có ý kiến: “Mẹ, tý nữa con muốn qua chỗ Quân Tử làm bài tập, tụi con cũng đã hẹn nhau rồi.” Rồi cậu con cả cũng chần chừ: “Mẹ, con và bố muốn sang nhà máy xem thử.” “Sang nhà máy? Thúc Minh, có phải chuyện tuyển dụng đã có tin chính thức rồi không?” Bố Tôn liền tắt radio, lau dấu vân tay phía trên nút vặn: “Ừ, nghe Trường Biện bên nhà máy bảo là đã quyết định điều kiện xong rồi, có lẽ hôm nay sẽ công bố.” “Vậy còn chờ gì nữa, hai người mau đi xem sao đi.” Mẹ Tôn nói xong, vội mang giày sandal nửa cao gót đi ra khỏi nhà. Còn Tôn Tuấn nghe thế cũng không ngồi yên được, tròng áo khoác tay lỡ rồi mang giày vào, vừa ra cửa vừa bảo: “Con không đợi bố đâu, con đi trước đây.” Tôn Ký đã đeo chiếc cặp bằng vải bố màu xanh lá chéo qua vai, vừa thấy vậy thì trấn an anh trai: “Anh không cần phải sốt ruột, nhà mình là gia đình công nhân viên chức, bố còn làm cán bộ nữa. Dù điều kiện tuyển dụng lần này có ra sao thì nhất định cũng không thiếu phần anh.” Cậu còn chưa nói hết thì đã chẳng thấy bóng dáng anh trai đâu. Chỉ nghe tiếng bước chân xuống lầu thùng thùng thùng không ngừng vang vọng trong hành lang. Tôn Ký nhún vai, kiểm tra vật dụng trong cặp rồi ra cửa: “Thưa bố con đến nhà bạn học.” Thấy con trai út cũng đã đi, bố Tôn thu mắt nhìn về phía con gái mình. “Con không đi đâu bố, con ở nhà chờ ông bà ngoại tới.” Dù ánh mắt bố chỉ dò hỏi chứ không mang ý gì khác, nhưng Tôn Biền vẫn cảm thấy sống lưng lạnh toát. Ông không hổ danh là lính trinh sát chuyển ngành, đã nhiều năm qua rồi mà ánh mắt vẫn như điện. Nghe được câu trả lời của con gái, bố Tôn vừa lòng gật đầu, lấy đồng tiền xu in hình Vạn Lý Trường Thành trong túi ra cho cô: “Con ở nhà nấu ít chè đậu xanh, chờ nhà bà ngoại đến rồi xuống lầu mua kem, trời hôm nay nóng, đừng làm mọi người khó chịu.” Tôn Biền nhận tiền, vâng dạ trước lời bố, cũng hiểu đây là cách ông cho mình tiền tiêu vặt trá hình. Dù sao thì giá của các mặt hàng kem đã cố định, trong cửa hàng nhỏ của khu xưởng bán kem đường 2 xu 1 cây, kem đậu xanh 3 xu 1 cây, còn kem bơ là 5 xu 1 cây. Cho dù cô có mua mười mấy cây thì cũng không thể xài hết đồng một tệ2. Tiễn bố đi xong, trong nhà cũng chỉ còn lại mình Tôn Biền. Đầu tiên cô sang nhà bếp rửa chén bát, rồi quét dọn lau chùi sàn nhà sạch sẽ. Khi dọn đến dưới giường em trai lại vô tình quét ra quyển tạp chí “Phim ảnh đại chúng3” được giấu kỹ. Bố chẳng mấy thích việc bọn họ xem những thứ không liên quan đến học hành lúc còn đang đi học. Hoàn thành việc nhà, Tôn Biền mới trở về phòng mình. Nhà ở là phúc lợi được nhà máy điện bố trí cho công nhân viên, dù cả gia đình hiện đang ở trong căn hộ có 3 phòng ngủ và một phòng khách, nhưng diện tích cũng chỉ được 70 mấy m2. Trong đó phòng của cô là nhỏ nhất, khoảng chừng 10m2. Nhưng Tôn Biền đã rất hài lòng với việc này. Dù sao thì cả nhà 5 người, chỉ có mình cô được sở hữu một căn phòng độc lập. Cũng may là căn hộ thời bấy giờ số mét vuông thực tế không bao gồm cả diện tích công4. Nói bao nhiêu thì diện tích sử dụng thực tế sẽ là bấy nhiêu. Vậy nên nhà 70m2 thế này, với hộ gia đình 5 người tuy còn có chút chật chội nhưng cũng đã đủ dùng. Phòng của Tôn Biền không lớn, cách bày biện bên trong lại càng đơn giản. Tới gần trong phòng, tường được sơn màu xanh vàng chống thấm, kê sát đó là một chiếc giường đơn. Đối diện giường lại là chiếc tủ quần áo bằng gỗ lớn chiếm hẳn một mặt tường, bên cạnh là bàn học và một cái ghế. Dù có tính cả bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học được Tôn Biền dán lên bàn vào đi nữa, thì liếc mắt một cái cũng chỉ thấy được quanh đi quẩn lại chừng đó đồ trong phòng. Có thể hơi đơn điệu, nhưng Tôn Biền biết rõ, đừng nhìn vào kiểu dáng đơn giản của đồ nội thất trong phòng mà nhầm. Thực ra chúng đều do mấy ông cậu của cô tay cầm đục tay cầm búa tự tay chế tác nên, vừa thực dụng lại còn ngắm mãi không chán. Hay như lời cậu vẫn bảo, giữ để làm đồ gia truyền vẫn còn ngon. Nhất là chiếc tủ quần áo lớn chiếm một bên tường kia, chính là món bà ngoại nhất quyết yêu cầu làm cho cô, bảo là trong phòng con gái phải có vật dụng này. Đồ đạc do ông ngoại cùng các cậu làm ra dùng bền, tuyệt đối chẳng có vấn đề gì. Không kể những thứ khác, chỉ tính riêng nội thất trong phòng bố mẹ thôi cũng là đồ cưới do ông ngoại và các cậu tự tay làm. Đến nay chúng đã được sử dụng hơn hai mươi năm, ngoại trừ vài vệt xước do vô ý va chạm ra thì cả sơn còn chưa tróc một mảng nào. Nhờ có tay nghề tốt của các cậu mà gia đình cô chưa từng phải lo lắng gì về đồ nội thất. Ngồi trên giường đơn, ánh mắt Tôn Biền liếc quanh phòng vô chủ đích. Năm nay cô 15 tuổi, vừa mới tham gia kỳ thi chuyển cấp trung học phổ thông xong, thành tích cũng xem như không tệ, thi đậu trường cấp ba trong huyện. 31 tháng 8 trường cấp ba của huyện gửi thông báo cho học sinh mới, ngày 1 tháng 9 mới chính thức khai giảng. Hay nói cách khác là Tôn Biền vẫn còn thời gian 1 tháng có thể vô ưu vô lo, tự do tự tại, không chút gánh nặng muốn làm gì thì làm. Cô không phải làm bài, không phải ôn tập, càng không cần lo nghĩ vất vả, tham gia lao động do trường học tổ chức. Tôn Biền cảm thấy bản thân quả thật giống như một chú chim xổ lồng, dang rộng đôi cánh phóng lên trời xanh, chỉ muốn bay lượn mà chẳng màng điểm đến. Có điều sau khi quậy phá cùng bạn học được vài hôm, những chú bồ câu mỏi cánh bắt đầu từ bỏ việc bước chân ra cửa. Từ đó trở thành thứ “con gái lười biếng” mỗi ngày đều muốn ngủ nướng như mẹ nói. Ngay trong lúc Tôn Biền suy nghĩ lung tung, tầm mắt cô đảo qua ngăn kéo thấp nhất của bàn đọc sách, sau đó lại lập tức dời về. Hai mắt nhìn chằm chằm vào chỗ ngăn kéo kia thật lâu, Tôn Biền đứng dậy đi qua đó. Thận trọng mở ngăn kéo, cô cố sức lấy một chiếc hộp nhỏ bị khóa từ sâu trong tầng dưới cùng ra. Tìm được chìa khóa mở hộp, bên trong chỉ có một bản sổ ghi chép dày cộp. Từ tình trạng giấy đã bắt đầu hơi ố vàng có thể thấy, quyển sổ này ít nhất cũng đã dùng được mười mấy năm. Nhẹ nhàng giơ tay phủi đi lớp bụi phủ bên trên, Tôn Biền thẫn thờ nhìn nó. Bên trong cuốn sổ này ghi chép bí mật lớn nhất của cô gái nhỏ, được cất giấu từ sâu tận đáy lòng chưa tỏ cùng ai. Hết chương 1.