Bụi đỏ nghìn xưa

Người Hittites cổ đại tin rằng, đến lúc chết đi, thân xác phải được trả về tro bụi, để linh hồn thảnh thơi bắt đầu một cuộc đời mới trong một thân thể khác, riêng những linh hồn cao quý sẽ được đón vào thế giới của các vị thần. Kinh thành Hattusa hôm nay mang một vẻ trầm buồn, nhưng không hề bi lụy. Tất cả người dân đều đổ về phía quảng trường trước thần điện chính, hướng mắt dõi theo nghi lễ đưa tiễn vị hoàng phi đáng kính đã cùng chồng trị vì đất nước suốt mười mấy năm qua. Từ khi Suppiluliuma đệ nhất lên ngôi đến bây giờ, tiểu quốc Anatolia đã trở thành đế quốc Hittites mà chính Ai Cập cũng phải kiêng dè, nên những cuộc chinh chiến kéo dài là điều không tránh khỏi. Chính hoàng phi Henti, Tawannana[1] đương nhiệm của Hittites, người vừa nằm xuống ấy, đã thay người chồng đế vương để điều hành mọi việc, từ chính trị, kinh tế đến ngoại giao, mang lại sự phồn vinh và thịnh vượng cho vương quốc. Trong lòng mỗi người dân Hittites, ngay khi còn sống, Hoàng phi đã không khác gì một nữ thần. Lễ hỏa táng vừa kết thúc, sau khi vị pháp sư dâng rượu cúng ba lần, tro cốt của người đã khuất được kính cẩn đặt lên một chiếc ghế nhỏ có hình dáng như chiếc ghế dùng để kê chân của giới quý tộc Hittites thời đó, nhưng được làm toàn bộ bằng vàng, trên chạm khắc những hoa văn tinh xảo. Cùng lúc đó, một người trong số những pháp sư ở thần điện cung kính mang một bức tượng nhỏ bằng đất nung, mô phỏng hình dáng người đã mất, đặt cạnh chỗ lễ vật được bày trên giàn hỏa. Đại pháp sư chủ trì buổi lễ bước lên trước điện thần, dang hai tay về phía trước, lớn tiếng đọc lời cầu nguyện: - Hoàng phi Henti tôn quý, Tawannana thứ hai[2] trong thời đại trị vì của quốc vương vĩ đại của tôi, Suppiluliuma. Người sẽ trở về với biển cả bao la, người sẽ đến những bình nguyên rộng lớn, người sẽ đến những con sông dài, những con suối nhỏ, người sẽ trở về với thế giới của các vị thần. Hoàng phi tôn quý, xin người chuyển lời đến thần linh, phù hộ cho đế quốc Hittites, xin người dõi theo những thần dân trung thành và anh dũng của người. Ngồi ở vị trí cao quý nhất trong thần điện là một vị quốc vương tuổi ngoài năm mươi, phong thái ung dung đường bệ. Ngài giữ im lặng trong suốt thời gian tang lễ[3], mặt không biểu lộ một chút cảm xúc nào, chỉ có những người cạnh bên tinh ý lắm mới nhận ra chút xa xăm ẩn hiện trong đôi mắt thâm trầm. Ở hai bên, năm vị hoàng tử đều là con của vị hoàng phi quá cố, mỗi người một vẻ. Thái tử Arnwanda tuổi gần ba mươi, đã theo cha chinh chiến nhiều năm, lại là kẻ vừa sinh ra đã được chỉ định nối ngôi, nên cũng không để lộ cảm xúc ra ngoài. Nhị hoàng tử Telepinu và tam hoàng tử Piyassili cũng đã trưởng thành, nên những thương cảm trong lòng cũng không thể hiện nhiều trên nét mặt, chỉ thỉnh thoảng thở dài tiếc nuối. Riêng hai đứa trẻ ngồi bên phải nhà vua, tuổi độ chín, mười, đôi mắt lúc nào cũng đỏ hoe, gương mặt ngây thơ cố gắng kiềm nén tiếng khóc khiến người trông thấy càng xót xa. Đó là tứ hoàng tử Zannanza và hoàng tử út Mursili. Hai đứa trẻ mặt mũi lanh lợi thông minh, ngoại hình có nhiều điểm tương đồng, lại trạc tuổi nhau, nếu chỉ nhìn thoáng qua rất dễ nhầm lẫn là một cặp song sinh. Lời cầu khấn vừa kết thúc, đại pháp sư đã lệnh cho người đưa tro cốt của hoàng phi về lăng mộ dành riêng cho bà, được chuẩn bị tại một khu an táng dành cho hoàng tộc Hittites. Tất cả mọi người đều nán lại rất lâu, giống như đang chờ đợi hoàng phi của họ sẽ từ trên trời hiện ra, bảo với họ rằng bà đã trở thành một vị nữ thần, mãi mãi chở che cho đất nước nằm trên cao nguyên đất đỏ rộng lớn này. Đến khi nắng tắt, ngày tàn, đám người tập trung ở quảng trường trước thần điện mới rời đi hết. Kinh thành Hattusa của Hittites được bao bọc bởi một bức tường thành vững chãi bằng gạch nung màu đỏ. Tường thành Hattusa là lối kiến trúc đặc trưng của vùng Trung cận đông thời điểm đó. Nhìn thoáng qua rất giống một bức tường cao, nhưng thực chất lại là những hành lang dài nối giữa những cây cột lớn, phía trên còn có vệ binh canh gác. Từ trên tường thành nhìn ra phía ngoài, dòng sông Anatolia như một dải lụa máu vắt qua bình nguyên, chính là nơi khởi nguồn của đế quốc Hittites. Tại nơi cao nhất của tường thành, hai đứa trẻ cố kiễng chân, tay đặt lên lan can, hướng mắt về phía dòng sông đỏ, rồi lại nhìn lên bầu trời đang dần chuyển sang đêm, những vầng sáng màu hồng như giãy giụa trước khi phải biến mất hoàn toàn. Phía xa xa, ngôi sao đầu tiên của đêm vừa ló dạng. Cậu bé mái tóc bạch kim bồng bềnh, đôi mắt màu nâu trong vắt, sáng như sao, vầng trán cao và sống mũi thẳng bộc lộ rõ ràng cái bướng bỉnh ngang tàng. Trái với vẻ xúc động đau thương trong tang lễ, lúc này trông cậu bình thản và lạnh nhạt như một người đã trải qua hết sự đời, nhìn về phía xa rất lâu rồi lại quay sang phía cậu bé có gương mặt gần giống như mình. - Mursili, đừng buồn nữa, mẹ đã đi rồi. Cậu bé thứ hai cố tìm lời an ủi người em trai nhỏ hơn mình chưa đầy một tuổi, nhưng chính bản thân cậu còn thấy thê lương hơn, đôi mắt lại hoe hoe đỏ, rồi nước mắt trào ra không kìm được. Cậu đưa bàn tay bé nhỏ lên dụi mạnh như muốn ném những giọt lệ yếu đuối kia đi, ngước nhìn lên ngôi sao vừa mọc, giọng nói hãy còn ươn ướt: - Mẹ thành nữ thần ở trên trời, dõi theo cha và năm anh em ta, mãi mãi bảo vệ cho đế quốc này. Đến lúc này, hoàng tử Mursili mới dùng giọng nói ráo hoảnh để phản bác lời nói của anh trai mình: - Mẹ chỉ bảo vệ cho chúng ta thôi, còn quốc vương Suppiluliuma không xứng đáng. Zannanza kinh ngạc, mắt tròn xoe nhìn sững Mursili: - Em đang nói gì vậy? Hoàng tử nhỏ tiếp lời, trong giọng nói không giấu được sự căm hận đang ngày một dâng cao: - Cả kinh thành này ai cũng biết, vì quốc vương muốn lấy công chúa Babylon… Chưa nói hết câu, Mursili đột nhiên dừng lại, nhìn người anh trai thân thiết một lúc lâu, rồi bỗng dưng đổi sang câu hỏi khác: - Zannanza, dù có chuyện gì xảy ra, anh cũng sẽ trung thành với ông ấy phải không? Zannanza mở to đôi mắt ngây thơ nhìn người em trai của mình. Mấy hôm nay, cậu nghe người ta nói cha cậu muốn lấy công chúa Babylon là thật, nhưng việc đó thì có liên quan gì đến lòng trung thành của cậu dành cho người cha quốc vương vĩ đại mà cậu suốt đời kính trọng? - Mursili, tất nhiên rồi, mẹ đã dạy chúng ta, cha là vị vua tài giỏi nhất, chúng ta phải mãi mãi yêu thương và giúp đỡ cho người. Hai anh em họ, cùng nhau lớn lên, như hình với bóng đã mười năm. Nhưng trong buổi chiều trên tường thành Hattusa hôm ấy, cậu bé Mursili mơ hồ nhận ra, sự đồng điệu trong lòng mình và Zannanza không còn hoàn hảo như trước nữa. Có những điều, nếu không ở trong hoàn cảnh của ta, dù là người thân thiết đến đâu cũng sẽ không bao giờ hiểu được. Cho nên từ nay, cậu, hoàng tử nhỏ tuổi nhất của Hittites, sẽ phải đi con đường của cậu, một mình. Mursili bỗng nở nụ cười rất tươi, mắt híp lại, gương mặt non nớt như bừng sáng: - Zannanza, anh nói rất đúng, mẹ đã không còn, chúng ta nhất định phải hết lòng với vua cha. Zannanza xúc động ôm chầm lấy em trai, hai anh em khóc òa nức nở giữa trời đông lạnh giá. Suy cho cùng, chúng cũng chỉ là hai đứa trẻ mới mười tuổi đầu, và vừa trải qua nỗi đau mất mẹ. Suốt mấy ngày liền, trong thần điện luôn có rất nhiều pháp sư. Họ đọc lời cầu khấn, dâng lễ vật lên thần linh, tất cả đều là để linh hồn vị hoàng phi quá cố sớm được thanh thản. Người dân trong kinh thành cũng sớm trở về với cuộc sống thường ngày. Trong hoàng tộc và các quan lại, không ai dám nhắc nhiều đến cái chết của hoàng phi. Zannanza tuy vẫn còn buồn bã trong lòng, nhưng cũng cố tỏ ra mạnh mẽ, tiếp tục học tập, rèn luyện kiếm thuật, bắn cung, cố gắng để người mẹ của cậu ở thế giới bên kia được an lòng, hơn nữa còn có thể khoe với các thần linh, con trai của bà vô cùng tài giỏi. Chỉ có một người, lúc hoàng phi chết đi, từ một đứa trẻ đã ngay lập tức trưởng thành. Mà người ấy, vốn dĩ mẹ ruột của mình là ai, cậu ta cũng chưa từng được biết. Mursili là con của quốc vương Suppiluliuma với một thị nữ hầu cận hoàng phi. Lúc vừa sinh cậu ra, người thị nữ thể chất yếu ớt đã qua đời. Thật trùng hợp, hoàng phi Henti cũng mới hạ sinh tứ hoàng tử Zannanza trước đó không lâu, nên bà đã nhận Mursili, tuyên bố với mọi người đó là con ruột của mình, để đảm bảo thân phận cũng như quyền kế thừa vương vị cho cậu bé đáng thương. Chính vì thế, hai anh em cùng nhau lớn lên, thân thiết như một mẹ sinh ra. Mursili từ khi biết được chuyện này qua lời kể của một thị nữ khác, vì một lần cậu quấy phá mà lỡ miệng nói ra, đã bị hoàng phi trách phạt đuổi đi, thì lòng kính trọng và sự yêu thương dành cho người mẹ nuôi còn cao hơn nhiều bậc. Trong chốn hậu cung đầy những đố kỵ hoài nghi, có bao nhiêu người phụ nữ sẵn sàng yêu thương đứa con riêng của chồng mình, lại cho nó một thân phận ngang hàng với những đứa con ruột của bà, cho nó cơ hội như họ để kế thừa ngai vị?! Suốt mười năm qua, hoàng phi đối với Zannanza như thế nào thì cũng đối với Mursili thế ấy, một chút phân biệt cũng không hề có. Chính vì lẽ đó, với Mursili, hoàng phi Henti không chỉ là người mẹ, mà còn là một tượng đài bất khả xâm phạm trong lòng cậu, vững chắc như đá, dịu dàng như nước, ấm áp như mặt trời, là tất cả những gì quý giá nhất mà cậu có. Và cũng chính vì lẽ đó, lúc cả thế giới của cậu mất đi, mà nguyên nhân lại có thể là vì người cha đế vương vĩ đại mà cậu vẫn luôn xem như mẫu mực, nỗi đau trong lòng Mursili còn sâu sắc và kéo dài hơn bất kỳ ai. Phía ngoài mặt, Mursili có biểu cảm hệt với Zannanza, cũng cố gắng che giấu muộn phiền, cố gắng đọc văn thư, luyện kiếm. Zannanza vui thì cậu cũng vui, Zannanza cười thì cậu cũng cười. Hai anh em vẫn hệt như ngày hoàng phi còn tại thế, gần gũi nhau như bóng với hình. Chỉ một mình Mursili biết, trái tim cậu bây giờ, ngay cả người mẹ nuôi mà cậu yêu thương nhất, cũng không có cách nào chạm đến tận cùng. [1] Tawannana: Người phụ nữ có quyền lực cao nhất Hittites cổ đại, thường do hoàng phi đảm nhận, không gắn với triều đại của hoàng đế, chỉ khi hoàng phi qua đời thì danh hiệu đó mới được chuyển giao cho người kế tiếp. [2] Tawannana thứ nhất là mẹ của vua Suppiluliuma I, Daduhepa. [3] Nghi thức tang lễ được miêu tả trong Anatolia in the Bronze Age, Arnhem (2013)