Ba đường luân hồi

Đến tận lúc trời sắp sáng, Dịch Táp mới trở lại bờ. Mạch máu đen còn chưa tan biến, giữa đường, cô kéo quần áo phơi nắng của một hộ gia đình dọc con phố ra che mặt đi, cắm đầu chui vào khách sạn. Nhân viên trực cảm thấy không đúng, đuổi theo cô mấy bước, mãi đến khi cô ném mạnh biển số phòng xuống mới nửa tin nửa ngờ lùi về. Trong túi hành lý có thuốc mê động vật dự bị, Dịch Táp nhanh chóng tiêm cho mình một mũi, lúc này mới như trút được gánh nặng, ngã ngồi xuống mặt đất. Lại qua cửa rồi, mấy năm nay vận may của cô quả thực không tệ, mấy lần đao ngay trên đầu rồi lại dời đi. Chỉ là, lần qua cửa này lại không đắc ý và mừng rỡ như những lần trước. Dịch Táp nỗ lực thuyết phục mình: Không sao, mày vốn cũng không phải người tốt, nghĩ cho mình trước nghĩ cho người sau cũng đâu có gì quá đáng, mày từng cứu cậu ta, cậu ta báo đáp lại mày là việc nên làm, không ai nợ ai, thanh toán xong cả rồi. Lần này qua đây chỉ là để làm rõ chuyện Trần Hói, hiện giờ đã điều tra xong cả rồi, mình cũng hoàn toàn ẩn núp, đặt mình ra ngoài mọi chuyện, còn ngoài ý muốn biết được sự tồn tại của Lão K, xem như công đức viên mãn rồi. Còn chuyện Khương Tuấn chết, và cả Đinh Trường Thịnh muốn làm gì, cô căn bản cũng không quan tâm, không chọc tới cô là tốt rồi, cô chỉ muốn lo cho mình mình thôi. Lão K này giống như một con rắn thè lưỡi vậy, cô lần đầu thử tiếp xúc, suýt nữa bị cắn ngược lại, hay là mặc kệ người phụ nữ này đi, nhiều năm như vậy, không biết nguyên nhân bệnh cô cũng vẫn sống tốt mà, dựa vào việc kinh doanh của mình mà xây nên một tường đồng vách sắt bao quanh mọi mặt cuộc sống của mình, tạo thành một vòng tròn thoải mái, cần gì phải cố gắng tìm kiếm chứ? Ai đảm bảo được kết quả truy tìm chắc chắn là tốt? Cô liên tục nhủ thầm trong đầu như muốn thôi miên bản thân. Dịch Táp, về Campuchia đi, chỉ có như vậy mới được an toàn; Hiện giờ không có bất kỳ ai nghi ngờ mày, mày càng im lặng, bí mật của mày sẽ càng an toàn; Phụ người cũng có sao đâu, có ai mà chưa từng phụ người khác? Phật chắc? Mấy ngàn mấy vạn năm mới có một người như thế. … Ngoài cửa vang sột soạt, như có tiếng động. Ai vậy? Tông Hàng? Trốn về được rồi? Trong đầu Dịch Táp lóe lên, hốt nhiên cảm thấy vỡ òa mừng rỡ, cơ hồ dùng cả chân cả tay bò dậy lao ra cửa. Cửa mở ra, trong tầm mắt lại không thấy ai, Dịch Táp sững sờ một lúc mới cúi đầu xuống xem. Là Ô Quỷ, cả người ướt sũng, vẻ cao ngạo lẫm liệt tựa hồ cũng đã bị điện giật rụng mất – nó hơi ngơ ngơ, sau khi lên bờ, không theo kịp Dịch Táp, Dịch Táp cũng không quản đến nó, cũng may nó đã quen mùi chủ nhân, nhiều lần bị lạc nhưng cuối cùng vẫn tìm được đường về. Nhân viên trực biết nó “đã nộp” năm mươi tệ tiền phí nên cũng không gây khó dễ cho nó. Dịch Táp nhìn nó một hồi rồi mới mở rộng cửa: “Vào đi.” Ô Quỷ lắc lư đi vào. Một con súc sinh mà còn hiểu được phải “trở về”, còn biết đường mà về. Tông Hàng thì sao? Cô lại nghĩ tới câu nói của hắn lúc chuẩn bị lái thuyền đi: “Lỡ gặp được tôi rồi, Lão K không cho tôi về, trực tiếp dẫn tôi đi chỗ khác thì sao, vậy phải làm thế nào?” Hẳn là trong vô thức, hắn đã cảm thấy gần gũi với cô, coi cô thành chốn về. Lần đầu tiên Dịch Táp nhận ra, phụ người không khó, nhưng còn phải xem là phụ ai. Phụ một tên lòng muông dạ thú có thể coi là chuyện sảng khoái, nhưng phụ một người tin tưởng mình như vậy, biết bị mình bỏ rơi mà vẫn suy nghĩ cho mình, thì gọi là trăm mối ruột mềm, muôn chủng mùi vị. Cô thở dài một hơi, cầm điện thoại lên, gọi cho Khương Hiếu Quảng. Một hồi lâu sau Khương Hiếu Quảng mới nhận máy, giọng nói lộ vẻ mệt mỏi, nếu không phải biết đêm qua ông có mặt ở núi Đầu Vịt, Dịch Táp còn thật sự cho rằng ông đang buồn vì mất con. “Táp Táp, có việc gì à? À, đúng rồi, có phải cháu đã về Campuchia rồi không?” Dịch Táp trả lời: “Chưa ạ.” Cô hít mũi, điều chỉnh lại tâm trạng: “Chú Khương, anh Tiểu Khương luôn rất tốt với cháu… Thế này đi, trong lòng cháu rất khó chịu, cháu muốn qua tìm chú, góp chút sức làm hậu sự cho anh Tiểu Khương…” Lấy người chết ra làm cớ có phần thất đức, nhưng cũng chẳng băn khoăn được nhiều như vậy. Khương HIếu Quảng thoáng lưỡng lự, đáp: “Cũng được, có điều… Táp Táp, người chết rồi còn rất nhiều chuyện, phải khai giấy báo tử, còn phải chuẩn bị quàn linh cữu với mai táng, chú chưa chắc đã có thời gian quan tâm tới cháu, có khi đến mặt còn chẳng gặp được. Hay là thư thư ít hôm, đợi mọi thứ thỏa đáng rồi, cháu tới mộ Khương Tuấn thắp nén nhang cũng được rồi.” Dịch Táp bèn lựa lời: “Vậy…được ạ, chú Khương, chú bớt đau buồn.” Gọi cuộc điện thoại này rồi, đại khái Khương Hiếu Quảng sẽ cảm thấy cô là kẻ dối trá không thành tâm, ra vẻ khách sáo. Có điều cũng chẳng sao, cô không để bụng mình sẽ lưu lại ấn tượng gì cho người ta. Dịch Táp siết chặt lấy điện thoại, mày nhíu lại. Khương Hiếu Quảng không ở nhà, nhưng lại ra sức muốn truyền đạt với cô tình hình giả ràng “đúng là có nhà, chỉ là bận không gặp được”. Vì sao ông ấy lại bắt Tông Hàng? Sẽ mang Tông Hàng đi đâu? Trong chớp mắt, cô chợt nhớ tới câu nói Dịch Vân Xảo đã thần thần bí bí tiết lộ cho cô. Thuyền đã tới chưa? Nếu quả đúng như lời Dịch Vân Xảo nói thì còn một con thuyền khác. Khương Hiếu Quảng biết, Đinh Trường Thịnh cũng biết. Ngày đó ở bến tàu, trước ánh mắt của bao người, Khương Hiếu Quảng mang thi thể của Khương Tuấn rời đi, mà Đinh Trường Thịnh thì lại tiếp tục hành trình theo thuyền du lịch – có khi nào đều là ngụy trang cả không, sau đó hai người họ sẽ ngầm hội hợp lại trên con thuyền thần bí kia? Nói cách khác, muốn tìm Khương Hiếu Quảng có thể lần theo Đinh Trường Thịnh? Cuộc gọi thứ hai, Dịch Táp đánh cho Đinh Ngọc Điệp. Như thường lệ, Đinh Ngọc Điệp bị đánh thức mà nổi quạu, Dịch Táp bỏ điện thoại ra xa khỏi tai, đợi hắn cáu gắt xong rồi mới vào chủ đề chính: “Anh đang ở Lão Gia Miếu hả?” “Ừ.” “Đinh Trường Thịnh đâu, có theo thuyền tới Cửu Giang không?” “Không có, ông ấy và thằng con nuôi, với một vài người nhà họ Đinh, đã xuống ở Lão Gia Miếu rồi. Anh đoán là họ muốn đi khảo sát địa điểm, dù sao canh vàng này sớm muộn gì cũng phải mở.” “Họ ở đâu?” “Vào huyện rồi, vùng nông thôn của Lão Gia Miếu ấy, hiểu không? Thôn quê như vậy, họ sao ở quen được chứ, chỉ có anh mày đây không kén chọn mới bằng lòng ở nhà trọ nông thôn.” “Anh chắc chắn không?” “Nói nhảm, Lão Gia Miếu bé tí, cả đám cùng xuống thuyền, ông ấy còn gọi anh mày đi cùng xe đấy, anh không thèm đi cùng đường với họ, từ chối rồi.” Dịch Táp trầm ngâm: Xuống thuyền ở Lão Gia Miếu, lại vào huyện ở, có phải là vì con thuyền kia vẫn chưa tới không? Đinh Ngọc Điệp rốt cuộc cũng tỉnh táo lại: “Mày hỏi mấy cái này làm gì?” Dịch Táp hỏi một đằng nói một nẻo: “Hôm nay anh ở đó cả ngày à? Sắp xuống nước tìm thuyền đắm?” “Ừ đó,” Vừa nhắc tới cái này, Đinh Ngọc Điệp lập tức hưng phấn, còn muốn khiến cô ngứa ngáy nóng lòng, “Táp Táp, mày biết không, địa danh chỗ này thú vị cực, trong hồ có một gò Sao Rơi, đối diện với thành phố Lư Sơn hiện giờ từng có một huyện tên là Đốm Sao, dân bản xứ nói đó là bởi vì chỗ này từng có thiên thạch rơi xuống, có một nhà thơ từng viết là ‘Đá trong hồ hôm nay, Năm đó là sao trời’, còn cả Lệ Đạo Nguyên nữa, cũng từng viết trong ‘Thủy kinh chú’ là ‘Truyền rằng ngày ấy có sao rơi bèn lấy làm tên cho chốn này’…” “Ờ.” Ờ cái gì mà ờ, mình nói nhiều như vậy mà nó lại đáp mỗi chữ “Ờ”, Đinh Ngọc Điệp cảm thấy mình đang mặt nóng dán mông lạnh. “Lúc anh xuống nước thì giúp em để ý một cái xem gần đó có con thuyền nào không nhé.” Đinh Ngọc Điệp tức giận: “Trên hồ sao có thể không có thuyền? Cả ngày đều có thuyền, thuyền tới thuyền lui có được không?” “Không phải, thuyền này nhất định sẽ có chỗ nào đó khác biệt, ví dụ như đậu ở một chỗ nào đó không đi, trên thuyền có thể có người của ba họ, Đinh Trường Thịnh cũng có thể quay lại lên thuyền – Anh thấy ông ta thì theo dõi hộ em, kịp thời báo cho em biết.” Đinh Ngọc Điệp thắc mắc: “Tại sao? Sao anh lại phải giúp mày cái việc vặt này? Mày tìm đại một thằng quẫy nước nhà họ Dịch của mà sai không được à? Anh đường đường là ma nước…” Dịch Táp cúp máy. Cái con Võ Đại Lang một mẩu ba tấc này, nhờ cậy hắn mà cái gì cũng không giải thích, còn dám cúp máy, Đinh Ngọc Điệp lửa giận ngút trời, rống lên với điện thoại: “Ly hôn! Anh với mày ly hôn!” *** Ăn xong bữa sáng, Đinh Ngọc Điệp quần đùi áo ba lỗ đạp dép lê, nhét điện thoại di động vào túi chống thấm nước bao kín, vứt dây leo lại rồi ra cửa – cả người từ trên xuống dưới chỉ có tóc là được chải chuốt cẩn thận buộc túm lại, bên trên cắm cái thoa hoa bướm. Hắn đã sớm quên sạch lời Dịch Táp nói. Ngàn vạn quả nho nước, đẹp nhứt là đậu bướm, hôm nay hắn muốn giương cánh ở “vực nước mất mạng” của nơi này. Tối qua, hắn đã trò chuyện với ông chủ nhà trọ, ông chủ thao thao bất tuyệt, toàn kể truyền thuyết của nơi này: Tôi nói cậu nghe, dưới đáy hồ này có quái vật đó, một số người may mắn được cứu sau khi thuyền chìm đã trông thấy nó, màu trắng, trông như một cái chổi lớn, dài đến mấy chục trượng… Nó vừa mới xuất hiện, ôi thôi, mưa to gió lớn, sấm giật chớp rền, thuyền nào cũng không chịu được tai vạ nó gây ra… Truyền thuyết cũng chưa chắc chỉ toàn là nói bậy, Đinh Ngọc Điệp cảm thấy, truyền thuyết này kỳ thực khá giống với cuốn hồi ức của chuyên gia lặn người Mĩ Bohr. Của Bohr là: Ánh sáng trắng, có lực hút rất mạnh, xoay vần vặn xoắn dưới đáy hồ, mang đồng bạn của ông ấy đi. Trong truyền thuyết thì là: Quái vật hồ màu trắng, giống như một cái chổi lớn, dài đến mấy chục trượng. Đều trắng và dài, có thể cử động. *** Đinh Ngọc Điệp chọn một góc khuất, nhỏ hai giọt ánh sáng vào mắt rồi nhảy tùm xuống nước. Cảm tạ lão tổ tông đã ban cho cơm ăn. Thợ lặn chuyên nghiệp đã qua đào tạo xuống nước cũng phải trang bị đầy đủ, lưng đeo bình dưỡng khí, sau khi xuống nước hành động chậm chạp, một khi xuất hiện tình huống đột phát, dù chỉ là bị rong tảo hay lưới đánh cá đã hỏng quấn phải thôi cũng đã có thể nguy hiểm đến tính mạng rồi. Nhưng ma nước thì khác. Đinh Ngọc Điệp cảm thấy, mình là cá, người cá, tứ chi linh hoạt, trời sinh đã hợp với sóng nước, không cần lo lắng về vấn đề oxy, có thể liên tục quẫy đạp trong nước, cũng không cần phải e ngại về áp lực nước, bởi cơ thể có thể tự điều tiết. Vùng nước ở đây cũng không sâu lắm, chừng ba mươi mét, hắn phiêu du trong nước, bắt chước thế chạy vọt bằng cả tứ chi của con báo, đáy nước có bùn lắng, bị hai tay hắn bới một cái, bùn đen bốc lên như sương mù tỏa ra. Lăn lộn đến trưa vẫn không có thu hoạch gì. Đinh Ngọc Điệp cảm thấy nên ngủ trưa rồi. Hắn đào một cái động trong bùn, vùi người vào đó, nằm ngửa mặt lên trên, lại dùng bùn trát lên mặt và trán, chỉ để lộ ra hai lỗ mũi và đôi mắt. Cảm giác này sướng chết được, như đang đắp bùn khoáng toàn thân vậy, hơn nữa nằm yên như vậy giống như một xác chết, nhìn đáy thuyền trên cao như nhìn đế giày người ta chạy đông chạy tây. Nếu người trên thuyền biết dưới đáy hồ có một đôi mắt đang nhìn chằm chằm vào mình không biết sẽ khiếp sợ đến mức nào… Đinh Ngọc Điệp hài lòng hết sức. Đương dương dương đắc ý, chợt liếc thấy cách hơn mười mét bên trên có thứ gì đó lướt qua. Vùng nước này nhiều thuyền ít cá, Đinh Ngọc Điệp xuống nước cả nửa ngày, đến một con cá cũng không thấy, bỗng nhìn thấy có vật sống, trong lòng sững lại, phản ứng đầu tiên là… Cá nược? Loài động vật được gọi là cá nược này có thể dài đến một mét sáu, một mét bảy, nặng bảy, tám mươi cân. Lại tập trung vào nhìn, không đúng, hình dáng này là một con người. Ánh mắt hắn bám sát lấy người kia, tim càng đập càng mạnh, trong họng cũng không biết đã nghẹn xuống bao câu chửi thề rồi. Không chút trang bị nào mà lại có thể ung dung bơi dưới độ sâu hơn mười mét như thế, tám chân nước cũng không làm được, chỉ có thể là ma nước. Nhưng ma nước của ba họ có đặc điểm riêng, Khương Thái Nguyệt và Đinh Hải Kim đều đã già, rất hiếm khi xuống nước, người kia là ai? Chẳng lẽ ngoài ba họ vẫn có ma nước khác? Đinh Ngọc Điệp gắng hết sức chậm rãi bò sát đáy nước đi theo. Khả năng chiếu xuyên xuống nước của ánh mặt trời có hạn, dưới khoảng mười mét còn có thể có ánh sáng nhưng dưới đáy nước thì gần như là tối mịt rồi, bởi vậy nên Đinh Ngọc Điệp coi như là đi trong bóng tối, vô cùng bí mật. Đi theo chừng một đoạn, người kia nghiêng người, thân hình còn rất thon thả. Là phụ nữ? Lại nhìn tiếp, toàn thân người phụ nữ đó đều bọc kín mít, đến đầu cũng che hết lại, giống như một xác ướp bọc vải lớp lớp có thể cử động, hơn nữa, bọc trên người toàn là màu trắng bạc, nhìn lướt qua quả là rất giống cá nược. Cô ta nổi lên trên. Đinh Ngọc Điệp nín thở, thấy rõ hình dạng đáy thuyền, đi vòng sang một phía khác rồi bơi lên, nhưng vị trí vẫn luôn giữ ở thấp hơn người phụ nữ kia. Người phụ nữ lặng lẽ nổi lên mặt nước, dán lấy mép thuyền mà di chuyển, đưa tay vỗ vỗ lên thân thuyền, có nhịp điệu, có nặng nhẹ, như một tín hiệu đã quy ước từ trước. Rất nhanh sau đó, trên thuyền thả xuống một cái thang dây. Người phụ nữ kia leo lên. Đinh Ngọc Điệp gắng hết sức náu mình trong góc chết của tầm mắt, cơ thể dựng thẳng trong nước, đầu ngửa lên gần như ngang bằng với mặt nước, trước mắt chỉ có một lớp nước rất mỏng. Đây là một con thuyền công vụ trong sông, đa số dùng để sửa chữa đường thủy, khơi thông tắc nghẽn dưới nước, đo đạc trục vớt các loại, bất cứ lúc nào cũng có thể bắt gặp, thả neo dài hạn lại càng bình thường, tuyệt đối không có gì “kỳ quái”. Hắn trông thấy, lúc người phụ nữ kia trèo tới thân thuyền, có người cúi xuống, đưa tay kéo cô ta lên. Xem khẩu hình có vẻ như là nói “Tới rồi”. Vãi chưởng! Đinh Ngọc Điệp ngửa cổ đến phát đau, eo rụt ra sau, lại lặng xuống nước. Khương Hiếu Quảng! Ông ta không ở nhà lo tang sự cho con trai mà chạy tới Lão Gia Miếu làm gì? *** Khương Hiếu Quảng nhìn Dịch Tiêu ướt từ đầu tới chân, trên mặt bao kín chỉ lộ mỗi đôi mắt, cảm thấy chị còn như vậy sẽ bị ngộp: “Trên thuyền có phòng vệ sinh đó, có muốn đi lau người trước không?” “Không cần, vào chuyện chính luôn thôi.” Khương Hiếu Quảng đưa chị xuống khoang đáy: “Bên Đinh Trường Thịnh, chú nói với ông ta thuyền vẫn chưa tới, bảo ông ta chờ thông báo của chú ở khách sạn, tránh cho hai người đụng mặt nhau.” Dịch Tiêu vâng một tiếng: “Bắt được người rồi ạ?” Khương Hiếu Quảng gật đầu. “Có dùng đến gậy điện đánh cá không?” “Không, cậu ta không nhảy xuống nước.” Nói tới đây, nhịn không được hỏi, “Rốt cuộc cậu ta có gì đáng ngạc nhiên? Chú không nhìn ra.” Dịch Tiêu đáp: “Không phải đã thỏa thuận rồi sao, gặp được Khương Tuấn rồi, cháu sẽ nói cho chú biết.” Xuống cầu thang, băng qua lối đi, cả một đường không gặp ai, lúc tới căn phòng cuối cùng, Khương Hiếu Quảng đi lên mở khóa, chìa khóa xoay kịch vòng, lại không vội đẩy ra ngay: “Dịch Tiêu, tốt nhất là cháu nên…chuẩn bị tâm lý đi đã.” Dịch Tiêu nói: “Cháu đã sớm chuẩn bị xong rồi.” Khương Hiếu Quảng đẩy cửa ra. Mặt tường cạnh cửa bày một lư hương, bên trong chất chồng tàn hương, song dẫu vậy cũng không át được mùi hôi thôi đập vào mặt. Căn phòng này không lớn, đã cải tạo lại, dựng một hàng rào sắt từ mặt đất chạm đến đỉnh, phía dưới bên phải có một sợi cánh cửa sắt dùng xích quấn quanh khóa lại. Trong song sắt có một người đang ngồi, tướng mạo quái dị, không có tóc, đầu rất lớn, giống như ông Thọ vậy, trán nhô ra bất thường, cơ thể thì người lại, gầy đét khô héo, cả người trắng bệch, da thịt bong tróc nhưng không thấy máu, dùng đầu ngón tay không ngừng viết chữ lên mặt đất, miệng cũng không biết đang lẩm bẩm cái gì, khóe miệng không ngừng nhỏ nước dãi. Trên ba mặt tường và trên mặt đất phủ kín chữ bằng máu, chồng chất, có lớn có nhỏ, tất cả đều là ba chữ. Chúng nó tới rồi. Có thể nhìn ra được, những chữ đó ban đầu viết rất đủ máu đủ lực, về sau thì dường như máu dần hao kiệt, kể cả cái bây giờ y đang viết, kỳ thực chỉ là da thịt cọ mạnh lên mặt đất, căn bản không viết được ra chữ. Dịch Tiêu không nói gì, nhưng chỗ lớp bọc che trước mũi miệng hít vào lại thở ra, phập phồng dữ dội, lát sau, tựa hồ muốn nói gì đó, nhưng cái tràn ra khỏi cổ họng chỉ là giọng cười quái dị. Càng cười lòng càng đau xót, để rồi đến cùng, trong tiếng cười chỉ toàn là nghẹn ngào. Chị nắm lấy song sắt, ngồi xổm xuống, nhỏ nhẹ gọi: “Khương Tuấn, em là Dịch Tiêu, em tới thăm anh.” Khương Hiếu Quảng không nói tiếng nào, mắt cũng không còn lệ nữa, nhìn trong ngoài song sắt, chỉ cảm thấy ngơ ngẩn: Hơn hai mươi năm trước là một đôi kim đồng ngọc nữ, đi trên đường thu hút được không biết bao nhiêu ánh mắt hâm mộ, mà nay đều đã trở thành những con quái vật không thể bước ra ngoài ánh sáng, sống còn chẳng bằng chuột chạy qua đường. Ông cất tiếng: “Năm đó qua sóng vô tuyến, chú đã kể cho Khương Tuấn nghe về chuyện nhà họ Dịch, nói nó đừng đi theo, tránh phá hỏng quy củ. Nhưng nó lo cho cháu nên vẫn cùng cháu xuống động, ở chuyện này, nhà họ Khương không phụ lòng cháu.” Nói tới đây, thoáng chần chừ: “Dịch Tiêu, ban đầu chú sợ Khương Tuấn bị bắt giam chịu khổ nên mới làm giao dịch với Đinh Trường Thịnh, bảo ông ta giúp chú giấu giếm tình trạng của Khương Tuấn. Thực ra lúc đó, chú cũng muốn giúp cháu…” Dịch Tiêu nói: “Không sao ạ, chăm sóc cho con trai ruột của mình trước là lẽ tất nhiên.” Chị nắm song sắt đứng lên: “Anh ấy như vậy…bao lâu rồi ạ?” “Mấy năm gần đây mới như vậy, cũng không phải lúc nào cũng thế, cũng có lúc tỉnh táo, nhưng mỗi lần nhắc tới ‘chúng nó’ hay ‘chúng nó tới rồi’, cả người đều sẽ rơi vào trạng thái mê sảng như thế này, không cho nó dao, nó sẽ dùng móng tay cấu xé da thịt, chấm máu viết chữ, viết rồi lại viết, máu cũng chảy hết…” Dịch Tiêu thì thào: “Sao chịu đựng được vậy?” Câu này thực chất là chị hỏi Khương Tuấn. Nhưng Khương Hiếu Quảng lại tưởng là hỏi ông, cười khổ đáp: “Quen rồi.” Ông từng nghe người ta nói thế này. Nói rằng người đã chết sở dĩ phải cúng tuần, kéo dài chuyện “đưa tiễn” này đến bốn mươi chín ngày, thực hiện không biết bao nhiêu nghi thức, hết châm vàng mã lại đốt thang trời, chính là muốn mượn những việc rườm rà lôi thôi này để người thân không ngừng bận rộn, không lúc nào ngơi nghỉ, như vậy nỗi đau thương muốn chết này, qua những từng chuyện vặt vãnh, qua gần năm mươi lần mặt trời hết mọc lại lặn ấy, sẽ từng chút từng chút trôi ra ngoài. Ông đã thả trôi nó hơn hai mươi năm. Đáy lòng trôi hết thành một cái ao lớn khô cạn, đã sớm không còn bi thương nữa rồi.